1 yıl boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye girilmesine rağmen gebeliğin oluşmaması durumunda çiftler yardımcı üreme tekniklerine başvurabilirler. Günümüzde aşılama ve tüp bebek tedavisi ile seçilmiş hastalarda son derece başarılı sonuçlar alınabilmektedir.
Tüp bebek tedavisi başarı oranının artırılması ve çiftlerin bekledikleri haberi alabilmeleri için tedavi planlamasının çiftler özelinde yapılması önemlidir. Tüp bebek tedavisi öncesinde hem kadınlara hem de erkeklere yapılan bir dizi test ile hem infertilitenin altında yatan nedenler belirlenebilir hem de tedavi sürecinde yardımcı yöntemlere başvurulmasının gerekip gerekmediği hakkında bilgi edinilebilir.1
Tüp bebek tedavisi öncesi tedavi protokolünün belirlenmesi amacıyla kadınlara ve erkeklere farklı testler uygulanır.
Fallop tüplerinin, rahmin ve endometriyal boşluğun entegre şekilde değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen özel bir ultrason muayenesidir. Yaklaşık 15 dakikada tamamlanan prosedür.2
Anti Mullerian Hormon testi olarak da bilinen AMH testi yumurtalık rezervinin değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilir. AMH testi sonuçları tedavi döngüsü boyunca uygulanacak tedavi protokolünün belirlenmesinde son derece önemlidir. Kan testi türleri arasında yer alır.3
Kandaki prolaktin hormonu seviyesinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilir. Prolaktin hormonu seviyesinin fazla olması gebeliğin oluşmasını engelleyebilir.4
Tüp bebek tedavisi öncesinde HIV, Clamidya, Rubella gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar için tarama testi uygulanabilir. Bu hastalıklar fetüsün büyümesini engelleyebilir ve çeşitli komplikasyonlara yol açabilir.
Erkek kaynaklı infertilite teşhisinde ve tüp bebek öncesi süreçte yardımcı yöntemlerin belirlenmesinde en önemli verileri sunan testlerden biridir. Spermlerin hareketliliği, sayısı ve morfolojisi hakkında kapsamlı bilgi alınmasını sağlayan spermiyogram sonuçları, tüp bebek tedavisi aşamaları üzerinde de değişikliğe yol açabilir.5 Semen analizi sonrasında sperm hücresi bulunmadığı teşhis edilen erkeklerde Y kromozom mikrodelesyon testi, genetik testler, testosteron hormon testleri ve testis ultrasonografisi gibi ileri tetkiklere başvurulması mümkündür.
Deneme embriyo transferi opsiyoneldir. Tüp bebek tedavisi sırasında gerçekleştirilecek olan embriyo transferi sırasında uterus tepkisini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilir. Elde edilecek sonuçlar prosedürün özelleştirilmesini sağlayabilir.
Tüm bu testlere ek olarak kadınlarda histerosalpingografi ve ek ultrason görüntülemelerine başvurulması gerekebilir. Tüm bu testlerin ve görüntüleme yöntemleri sonucu elde edilen verilerin değerlendirilmesi ile tüp bebek tedavisi planlaması gerçekleştirilebilir.
Tüp bebek tedavisi öncesi sürecin salt kadın ve erkekler için yürütülen test aşamalarına indirgenmesi eksik bir yaklaşım olacaktır. Tüp bebek tedavisi öncesi çiftlerin dikkat etmeleri gereken çeşitli unsurlar bulunur. Yaşam tarzıyla bağdaştırılabilen bu unsurlar tedavi sürecine pozitif bir etki sağlayabilir.
Gerçekleştirilen fiziksel muayeneler ve testler sonucunda tüp bebek tedavisi için uygun olduğu belirlenen çiftlerin yaşam tarzında çeşitli değişiklikler yapmaları gerekir.
Tüp bebek tedavisi fiziksel ve psikolojik anlamda birçok kısıtlamanın gerekebildiği, yıpratıcı bir süreç haline gelebilir. Farkındalığın yüksek olması tedavi sürecinde çiftlerin mental ve fiziksel olarak en iyi durumda olması ile sonuçlanabilir. Şüphesiz bu kazanım tedavi sonuçlarına etki edecektir.
Yapılan bilimsel araştırmalar Akdeniz tipi beslenmenin 35 yaş altındaki, normal kilo aralığında olan kadınlar için IVF tedavisi başarısını artırabileceğini göstermektedir.6 Erkeklerde de sperm kalitesi ile sağlıklı beslenme arasında bağlantı bulunmaktadır.
Tüp bebek tedavisi öncesi süreçte düzenli olarak egzersiz yapan kadınların rutinlerini devam ettirmesi önerilir. İdeal kiloda olunması hem erkeklerin hem de kadınların doğurganlığı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Aşırı kilo hormon salınımında sorunlara yol açabilir; erkeklerde sperm kalitesini kadınlarda ise yumurtlama döngüsünü etkileyebilir.
Erkek ve kadın infertilitesine yol açan nedenlerden biri de kimyasallara maruz kalınmasıdır. Endokrin bozucu kimyasallar hormonları, üreme sağlığını, doğum öncesi gelişimi etkileyebilir. Paraben, triklosan, benzofenan gibi kimyasallardan uzak durulması tüp bebek tedavisi başarısını pozitif yönde etkileyebilir.7
Uyku süresi ve kalitesi IVF döngüsünü pozitif etkileyebilir. 2013 yılında gerçekleştirilen bir araştırmada günde 7-8 saat uyuyanların doğurganlığının daha yüksek olduğu yönünde veriler elde edilmiştir.8
Sayılan tüm bu önlemler hem kadınlar hem de erkekler için geçerlidir. Gebelik oluşumunda kadınlarla erkeklerin rolü eşittir. Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus sürecin getirdiği stresin üstesinden gelinmesidir. Evet, tüp bebek tedavisi mutlak bir sonuç vadetmez fakat yıllar boyunca o mutlu haberi alabilmek isteyen çiftlere çok önemli bir fırsat sunar. Süreçte çiftlerin birbirini anlayışla karşılamaları, stres yönetimini başarıyla gerçekleştirmeleri gerekir.
1 https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/in-vitro-fertilization/about/pac-20384716
2 https://hsfc.org.uk/treatments/tubal-patency-test-hycosy/
3 https://www.nhsggc.org.uk/media/233052/acs-screening-test-before-fertility-treatment-202826-1.pdf
4 https://www.webmd.com/a-to-z-guides/prolactin-test
5 https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/21520-semen-analysis
6 https://academic.oup.com/humrep/article/33/3/494/4828066
7 https://www.healthline.com/health/guide-prepare-for-ivf#lifestyle-tips
8 https://www.fertstert.org/article/S0015-0282%2813%2901207-7/fulltext
