Kadından toplanan olgun yumurta hücreleri ile erkeklerden toplanan sperm hücreleri, geleneksel IVF ya da ICSI yöntemi ile birleştirildikten sonra kaliteli embriyolar elde ediliyor. Takipleri yapılıyor ve tüp bebek tedavisinin son aşamasında bu kaliteli embriyolar rahme transfer ediliyor. Buna rağmen implantasyon aşamasında sorunlar çıkabildiğinden gebelik elde edilemiyor. İşte bu durumda, rahme çizik atılması yöntemine başvurulması gündeme gelebiliyor.
Başarılı bir gebeliğin elde edilebilmesi için embriyoların rahme implante olabilmesi lazım. Embriyo yeterince kaliteli ya da rahim içi tabakası embriyonun tutunabileceği özelliklere sahip değilse gebelik oluşamıyor. Endometriyal yaralama, uyarılma veya rahime çizik atılması olarak adlandırılan yöntem kullanılarak rahim iç tabakasında iyileşme sürecinin tetiklenmesi ve implantasyon için uygun ortamın yaratılması amaçlanıyor.1
Rahim iç tabakasına kontrollü olarak verilen hasarın, gebeliğin oluşmasına olan etkisinin kesin bir şekilde bilinmediği ifade edilebilir. Yapılan çalışmaların sonuçlarında IVF ile bebek sahibi olma oranının yaklaşık %27; rahme çizik atıldıktan sonra ise %27 - %32 seviyelerinde olduğunu ortaya koyuluyor.2
Rahme çizik atılmasının etki mekanizması tam olarak bilinmese de bu işlemin ardından dokuda inflamatuar yanıt oluşabileceği ve doku onarımının başlayabileceği kabul ediliyor. Büyüme faktörleri, hormonlar ve proinflamatuar sitokinlerinin salınımı ile endometrium tabakasının implantasyona hazır hale gelebileceği düşünülüyor. Nitekim rahim iç astarında gerçekleştirilen kontrollü hasar sonrasında implantasyon için önemli faktörlerin genetik ekspresyonunun iyileştiği gösterilmiştir.3
Rahim zarının ince olması, ilaç tedavisine iyi yanıt verilmemesi, rahimde spesifik sorunlar bulunmaması, kaliteli embriyo transferleri yapılmasına rağmen embriyo implantasyonunun gerçekleşmemesi ve tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları durumunda rahme çizik atılması opsiyonu değerlendirilebilir. Günümüzde gelişen ve farklılaşan tedavi alternatifleri de bulunmaktadır. Rahme çizik atılması yerine seçilmiş hastalarda endometrium PRP uygulaması da tercih edilebilir.
Rahme çizik atılması önerilen hastalara iki farklı teknikle uygulama yapılabilir. İnce ve esnek bir tüp kullanılarak rahim duvarlarından parça alınmasını andıran manevralar yapılabilir. Diğer bir yöntem ise histeroskopidir. Rahim içinin görüntülenmesini de sağlayan yöntem sırasında rahim içi detaylı olarak görüntülenebildiğinden polip veya miyom oluşumlarının alınması da söz konusu olabilir.
Rahmin uyarılması sırasında hastalara anestezi uygulanmayabilir. İşlem sırasında veya sonrasında minimal ağrıların oluşması mümkündür. Hasta konforunun maksimize edilebilmesi için sedasyon uygulanması gündeme gelebilir.
IVF tedavisi kapsamında rahme çizik atılması için öncelikle uzmanlar tarafından değerlendirme yapılması gerekir. Normal şartlar altında işlem, adet döngüsünün 20. – 25. günleri arasında gerçekleştirilir. İşlem öncesi mesanenin dolu olması gerekir.4
Alanında deneyimli hekimler tarafından gerçekleştirildiği takdirde son derece güvenli ve yan etkisi minimal düzeyde bir uygulama olarak kabul edilir. İşlem sonrası az miktarda rahatsızlık ve vajinal kanama ile karşılaşılması mümkündür. Enfeksiyon gelişme ihtimali oldukça düşüktür.
1 https://www.hfea.gov.uk/treatments/treatment-add-ons/endometrial-scratching/
2 https://www.cochrane.org/CD009517/MENSTR_endometrial-injury-women-undergoing-vitro-fertilisation-ivf
3 https://www.news-medical.net/health/Endometrial-Scratching-and-IVF.aspx
4 https://www.liverpoolwomens.nhs.uk/media/3417/endometrial-scratch-information-leaflet.pdf
